Uxío Novoneyra: Cousos do lobo

Cousos do lobo!
Caborcos do xabarín!
Eidos solos
onde ninguén foi nin ha d’ir!

O lobo! Os ollos o lombo do lobo!

Baixa o lobo polo ollo do bosco
movendo nas flairas dos teixos
ruxindo na folla dos carreiros
en busca de vagoada máis sola e máis medosa…

Rastrexa
parase e venta
finca a pouta ergue a testa e oula
ca noite na boca…

Aquilino Iglesia Alvariño: Cando esperar

Cando esperar...

Cando esperare é ser onda de río

que corre, e bule, e vai, e pasa e ruxe,

e, de pedriña en pedra, á tentas fuxe

e se desvive, ó cabo, fío á fío.

Cando esperare é ser, nun travesío,

roda vella que xa come a ferruxe,

sen treitoira nin eixe que a arrenpuxe,

ó vento, ó sol, á chuva, á neve, o frio.

Cando esperare é ser són de goteira

nunha casa sin lume, desgonzada,

e herbas tristes salindo da fumeira.

Cando esperare é ser aire queimada,

ala que se quebróu, terra valeira,

muíño que non moi, agua pasada...

 Lanza de soledá,1961

Curros Enríquez: ¡Ay!

¡AY!...

¿Cómo foy?...?Eu topábame fóra
Cand' as negras vixigas lle deron;
Pol-o arámio sua nay avisóume
Y-eu vínme correndo.

¡Coitadiño! Sintindo os meus pasos
Revolveu car' á min os seus ollos.
Non me víu... e chorou... ¡ay! xa os tiña
          Ceguiños de todo.

   Nom m' acordo que tempo m' estiven
Sobr' o berce de dôr debruzado;
Sólo sey que m' erguin c'o meu neno
          Sin vida n'os brazos...?

   Volvoreta d' aliñas douradas
Que te pousas no berze valeiro,
Pois por él me pergúntas, xa sabes
          Qué foy d'o meu neno. 

Aires da miña terra

A. López Casanova: Texto de mesteres

TEXTO DE MESTERES

¡Ai, no Pazo a solaina do olvido, 

 e nos ermos as augas do frío, 

 e nos adros os mortos queridos, 

 e nas portas os nenos fuxidos, 

 e nos fornos o pan durecido, 

 e nos eidos arados caídos, 

 e nas eiras os carros fendidos,

e camiños, 

e cortellos, e cacharelas, e pedras de laídos, 

e cotovías da Noite, e casás ardidos, 

e cómaros, e campas, e fouciños, 

e caladiños,

irmáus antergos 

na alba 

da sombra, 

PAZ,

i os acios da Morte cáliz como viño!  

En Mesteres

Rosalía de Castro: Ando buscando meles e frescura

Ando buscando meles e frescura
para os meus labios secos,
i eu non sei cómo atopo, nin por ónde,
queimores e amarguexos.

   Ando buscando almibres que almibare
estos meus agres versos,
i eu non sei cómo, nin por ónde, sempre
se lles atopa un fero.

   I o ceo e Dios ben saben
non teño a culpa deso.
¡Ai!, sin querelo, tena
o lastimado corazón enfermo.

En Follas novas

Rosalía de Castro: Adiós ríos, adiós fontes

     Adios rios, adios fontes,
Adios regatos pequenos,
Adios vista dos meus ollos
Non sei cando nos veremos.
     Miña terra, miña terra,
Terra donde m' eu criey,
Ortiña que quero tanto,
Figueiriñas que prantey.

     Prados, rios, arboredas,
Pinares que move ó vento,
Paxariños piadores,
Casiña dó meu contento.

     Muhiño d' os castañares,
Noites craras de luar,
Campaniñas trimbadoras
Dá igrexiña dó lugar.

     Amoriñas d' ás silveiras
Qu' eu lle dab' ó meu amor,
Camiñiños antr' ó millo,
Adios para sempr' adios!

     Adios groria! adios contento!
Deixo á casa onde nacin,
Deixo á aldea que conoço,
Por un mundo que non vin!

     Deixo amigos por estraños,
Deixo á veiga pó lo mar,
Deixo, en fin, canto ben quero...
¡Que pudera non deixar!...

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

     Mais son prob' e mal pecado,
A miña terra n' é miña,
Qu' hastra lle dán de prestado
A veira por que camiña
O que naceu desdichado.

     Téñovos pois que deixar,
Hortiña que tanto amei,
Fogueiriña dó meu lár,
Arboriños que prantei,
Fontiña do cabañar.

     Adios, adios que me vou,
Herbiñas do camposanto,
Donde meu pay s' enterrou,
Herbiñas que biquey tanto,
Terriña que vos criou.

     Adios tamén, queridiña...
Adios por sempre quizais!...
Dígoch' este adios chorando
Desd' á veiriña do mar.
Non m' olvides, queridiña,
Si morro de soidás...
Tantas legoas mar adentro...
¡Miña casiña! meu lar!

En Cantares gallegos

Rosalía de Castro: O cravo

Unha vez tiven un cravo

cravado no corazón,

i eu non me acordo xa se era aquel cravo

de ouro, de ferro ou de amor.

Soio sei que me fixo un mal tan fondo,

que tanto me atormentou,

que eu día e noite sin cesar choraba

cal chorou Madanela na pasión.

“Señor, que todo o podedes

-pedínlle unha vez a Dios-

daime valor para arrincar dun golpe

cravo de tal condición”.

E doumo Dios, arrinqueino,

mais…¿quen pensara…? Despois

xa non sentin máis tormentos

nin soupen que era delor;

soupen só que non sei que me faltaba

en donde o cravo faltou,

e seica, seica tiven soidades

daquela pena…¡Bon Dios!

Este barro mortal que envolve o esprito

¡quen o entenderá, Señor…!

Rosalía de Castro

​en​

 Follas Novas.

Curros Enríquez: En corso

En corso

Mariñeiros da Marola,

de illas Cíes e do Orzán,

remendade ben as velas,

daille sebo ás cordas xa;

reparade as vellas redes,

os coitelos afiai

i aprestaivos, mariñeiros,

pola patria a mariñar.

Dende o Norte americano

chega a España occidental,

de ignominias e de aldraxes

unha negra tempestad,

e nas olas que levanta

i en Galicia van parar,

¡cuspos flotan de desprecio

para vós e vosa nai!

Mariñeiros da Marola,

de illas Cíes e do Orzán,

non seredes mariñeiros

si temedes hoxe o mar;

unha forca en cada verga,

na cintura un bon puñal,

no temón un brazo forte

i a bogar, bogar, bogar…

Mariñeiros da marola,

de illas Cíes e do Orzán,

grande pesca vos agarda

si sabedes ben pescar;

unha lancha de centollas

vinte e cinco pesos val,

un cargamento de yankees

valvos… ¡a inmortalidá!

                         Habana, 1898

Méndez Ferrín: Podería chamar agora

Podería chamar agora
por Kerouac
porque entre os dous hai un río
de tristísimo outono
pero
prefiro contemplar
as criaturas preciosas
- xa sabedes: pérolas, ouro,
cando non cristal lucente e mármore-
de Bembo
e miro atentamente
o máis estéril
- xema, libro, lámpada-
que denote as propias
 bases ou pés de barro
do meu verbo
e agoire fermosamente
a cousa a cousa
a cousa formal
e inerte
na que me vou erixindo coidadosa e artificiosa
mente
podería chamar agora
por Kerouac
ou mocidade perdida
porque entre os dous escoa o río
da morte

En Con pólvora e magnolias

Celso Emilio Ferreiro: Inverno

Inverno
 
Chove, chove na casa do pobre
e no meu corazón tamén chove.

Dor da mau encallecida,
dor da xente aterecida
de frío polos camiños.
Dor dos vellos e meniños.
Dor dos homes desherdados
e dos que están aldraxados.

Mágoa da ferida allea.
Dor dos que están na cadea,
dos que sofren a inxustiza
e viven baixo a cobiza.

Mágoa e loito
por tanto pranto que escoito.
No meu peito, sulagado,
soturno, fondo, calado,
un río de amor se move.

Chove, chove na casa do pobre
e no meu corazón tamén chove.

En Longa noite de pedra

Rosalía de Castro: Campanas de Bastabales

CAMPANAS DE BASTABALES

Campanas de Bastabales,
cando vos oio tocar,
mórrome de soidades.

I

Cando vos oio tocar,
campaniñas, campaniñas,
sin querer torno a chorar.

Cando de lonxe vos oio
penso que por min chamades
e das entrañas me doio.

Dóiome de dór ferida,
que antes tiña vida enteira
e hoxe teño media vida.

só media me deixaron
os que de aló me trouxeron,
os que de aló me roubaron.

Non me roubaron, traidores,
¡ai!, uns amores toliños,
¡ai!, uns toliños amores.

Que os amores xa fuxiron,
as soidades viñeron...
de pena me consumiron.

II

Aló pola mañanciña
subo enriba dos outeiros
lixeiriña, lixeiriña.

Como unha craba lixeira,
para oir das campaniñas
a batalada primeira.

A primeira da alborada
que me traen os airiños
por me ver máis consolada.

Por me ver menos chorosa,
nas suas alas ma traen
rebuldeira e queixumbrosa.

Queixumbrosa e retembrando
por antre verde espesura,
por antre verde arborado.

E pola verde pradeira,
por riba da veiga llana,
rebuldeira e rebuldeira.

III

Paseniño, paseniño
vou pola tarde calada
de Bastabales camiño.

Camiño do meu contento;
i en tanto o sol non se esconde
nunha pedriña me sento.

E sentada estou mirando
como a lua vai saíndo,
como o sol se vai deitando.

Cal se deita, cal se esconde
mentras tanto corre a lua
sin saberse para donde.

Para donde vai tan soia
sin que aos tristes que a miramos
nin nos fale nin nos oia.

Que si oira e nos falara,
moitas cousas lle dixera,
moitas cousas lle contara.

IV

Cada estrela, o seu diamante;
cada nube, branca pruma;
triste a lúa marcha diante.

Diante marcha crarexando
veigas, prados, montes, ríos,
onde o día vai faltando.

Falta o día e noite escura
baixa, baixa, pouco a pouco,
por montañas de verdura.

De verdor e de follaxe,
salpicada de fontiñas
baixo a sombra do ramaxe.

Do ramaxe donde cantan
paxariños piadores,
que ca aurora se levantan.

Que ca noite se adormecen
para que canten os grilos
que cas sombras aparecen.

V

Corre o vento, o río pasa.
Corren nubes, nubes corren
camiño da miña casa.

Miña casa, meu abrigo,
vanse todos, eu me quedo
sin compaña nin amigo.

Eu me quedo contemprando
as laradas das casiñas
por quen vivo sospirando. 

..............................

Ven a noite..., morre o día,
as campanas tocan lonxe
o tocar do Ave María.

Elas tocan pra que rece;
eu non rezo que os saloucos
afogándome parece
que por mín tén que rezar.

Campanas de bastabales,
cando vos oio tocar,
mórrome de soidades

En Cantares gallegos

Manuel Curros Enríquez: Ós mozos

Ós mozos

¡Que triste está a aldea,
que triste e que sola!
¡A terra sin frutos, a feira sin xente,
sin brazos o campo,
sin nenos a escola,
sin sol o hourizonte, sin fror a semente!

A pedra i as nubes
a sembra arrasando,
agoiran un ano de fame sombría;
sin pan os labregos,
nin herba pró gando,
¿que vai a ser deles na crúa invernía?

Manadas famentas
de lobos montesos
baixaron das chouzas na noite calada,
e postos en ringla,
cos ollos acesos,
acenan dos probes prá porta pechada...

Mociños honrados
de sangue bravía,
si ó mal dos petrucios non fordes alleos,
librádeos da morte,
¡facei montería
nos lobos da terra, nos lobos dos ceos!. 

Curros Enríquez en Aires da miña terra (1880)

Rosalía de Castro: ¡Silencio!

¡Silencio!

   A man nerviosa e palpitante o seo,
as niebras nos meus ollos condensadas,
con un mundo de dudas nos sentidos
i un mundo de tormentos nas entrañas,
sentindo cómo loitan
en sin igual batalla
inmortales deseios que atormentan
e rencores que matan,
mollo na propia sangre a dura pruma
rompendo a vena hinchada,
i escribo..., escribo..., ¿para qué? ¡Volvede
ó máis fondo da ialma,
tempestosas imaxes!
¡Ide a morar cas mortas relembranzas!
¡Que a man tembrosa no papel só escriba
palabras, e palabras, e palabras!
Da idea a forma inmaculada e pura
¿dónde quedóu velada? 

                                                                       Rosalía de Castro; Follas Novas

Xosé M. Álvarez Blázquez: Naufraxio

NAUFRAXIO

Pois ti me chamas, veño a que me digas
en que recanto da ribeira certa
hei de atracar a voz distas cantigas,
si a mar está, coma unha cuncha, aberta.

En balde esculcarás falas amigas,
agás a miña, que o teu corpo aperta
ceibándote do afán, na roita incerta
onde levas sereas por aurigas.

Mais si has seguir a virazón do vento
e non escoitas meu amante acento
nin fitas o ronsel dos meus ardores,

vararei istes soños nunha praia,
e onde o levado mar pon súa raia
iranse asolagar nosos amores.

en Canle segredo

Xosé M. Álvarez Blázquez: Amiga

AMIGA
-Ai, meu amigo,
anda o vento rifando conmigo.
-Ai, miña amada,
non é o vento, que eu son quen che fala.

-Ai, meu amor,
anda a iauga a cantarme arredor.
-Ai, miña amante,
como coidas que a iauga che cante?

-Ai, meu amado,
anda o sol a deitarme no prado.
-Ai, miña amiga,
il non é, que son eu quen che obriga.
   
                                                  3-XI-48

en Poemas de ti e de min

Xosé M. Álvarez Blázquez: Limiar

LIMIAR
ABRENTE
Esperguízasme ti:
levo na fronte
o arume balsamado do teu bafo.

MERIDÍA:
Aluméasme ti:
levo no peito
a fogueira tremante do teu riso.

SERÁN
Acocórasme ti:
levo na ialma
o solpor nugallán da túa ollada.

NOITE
Énchesme toda ti:
na miña soma
boliga a astrolomía do teu corpo.

                            Baión, 10-IX-34

en Poemas de ti e de min

Aquilino Iglesia Alvariño: Cruceiro aldeán

 
CRUCEIRO ALDEÁN

Na encrucillada oscura dos meus vèrsos de sombra
chantèi, piadosamènte, unha cruciña tosca,
no xabre dos meus pòbres pensamèntos.

E fun vertendo o òleo perfumado da i-alma
na cunquiña de barro destas ermas palabras
para alumar, de noite, o seu silèncio...

A lua campesiña veu pousar onde a cruz
-cansada do camiño- o seu feixe de luz...
E reza mui baixiño, mui baixiño...

...Na encrucillada oscura dos meus vèrsos de sombra
abre Xesús os brazos, cheios de paz, na fonda
señardade calada dos camiños...

en Corazón de xoellos

 

María Xosé Queizán: Porca miseria

Porca miseria


Polas noites xorden entre o lixo
E folgan
Extrañas criaturas da xeración do desperdicio.
Teñen figura humana.
Ninguén diría que carecen de conciencia.
Descenden da escoria neoliberal
dos detritos que emporcan os ríos e os mares
dos velenos mortíferos
dos fumes de fascismo que saen das chemineas das fábricas
da explotación.
Son seres que consumen.
Obedecen ordes de destrucción.

¡Porca Miseria!
¡Fuma, fuma, cheminea de tos
enche de fume a atmósfera para non ver o lixo.
Tira ao chan cabichas ardentes de desprecio.
Enterra as cabichas na area da praia
coma se fosen minas persoais.
Chegarán criaturas confiadas a xogar con elas na area.
Virán bebés gateando a rillar tabaco
que explotará nos seus estómagos
para adaptarlles as vísceras a un futuro noxento.
¡Fuma, fuma! ¡Árdelle o lixo! ¡Queima papeleiras!

¡Porca Miseria!

¡Tira todo!, titi. Non respetes nada.
Patea as latas de cocacola con despeito.
Lanza botellas de cervexa coma granadas de man.
Tira plástico.
Implícate no plástico e baila.
Plastifícate e fai que te divirtes.
Rap, ¡resiste!, rip.
A coca non é a de Redondela.
Resiste movida de weekend end
endemoniado.
Vomita arrogancia polas vellas pedras da cidade.
Liga.
Inspira gasoil como perfume sexual.
Abrázate no ludibrio.
Consume sexo con fume con droga con saña.
Consuma a cópula do weekend end
endogamia sórdida.
Amantes lúbricos do petróleo.
Parirán residuos dun amor postmoderno.
Só o fascismo pode salvalos.
¡Porca Miseria!

Os restos da festa son coma detritos do campo de batalla.
Refugallos de morte.
Síndrome de alcohol.
O silencio despois do barullo aterrador.
Vermes saíndo dos vasos de plástico.
Caveiras que son latas.
Litronas que son misiles.
Arden contenedores. ¡Árdelle o lixo!
Virán gaivotas como preas atraídas pola inmundicia.

¡Porca Miseria!

Polas mañás, extraños seres da xeración do desperdicio
saen das casernas
e poñen os cans a cagar enriba da apocalipse.
Lixo sobre lixo.
A morte arremete coa gadaña emporcallada.
O lixo avanza como un holocausto que arrasa a vida.
O lixo golpea coma o egoísmo e a insolidariedade humana.
O lixo lixa as conciencias coma a peste.
Virán as ratas do fascismo a roer o desastre.
¡Han vir!
¡Porca Miseria!

Méndez Ferrín: Señoras do pasado

"Señoras do pasado"

 
Mon prince on a les dam's du temps jadis qu'on peut
                                                Georges Brassens

E quíxenvos moi tristemente a todas
as que forades rapidamente eu (un pouco).
Unha lus nos lugares do estremecemento
e tardes coma rodas de bronce, interminábeles.
Poderosas mañáns de rexurdimento e ollos no chao, de amor outido.

E quíxenvos moi escasamente a todas
porque nas regandixas de eu caben ourizos e sofrir é amor
e nada para o tempo que destrue os ourizos.
E quíxenvos (queréndome) coma un río que fose
dos meus ollos a vós, as tidas e perdidas,
limítrofes do amor, esquencidas pra sempre.
E quíxenvos autente, e case non vos quixen
antre tanto artefauto, construcción, mala pedra,
que nos ten envisgados
nas cousas, coma lentos navíos que mainamente esbaran.
Chamo por vosoutras, nomes apenas tatuados
no baleiro e no fume, e reclamo ese espacio
que deixáchedes e que cecais é globo (de lume e desespero).

Señoras do pasado, damas investigadas a través dos ensoños
sobre cabalos nidios, inmóbiles no outono de antano,
sen bris mesmo,
merci por un crepúsculo, ou acaso algún beixo,
ou polos poderosos erguementos do sangue,
ou por sorrisos líquidos a carón da magnolia.

Quíxenvos lenemente, e mesmamente fúchedes
capaces da captura dun anaco de sombra de min,
e fiquei menos.

Inútil esta ollada por derriba do tempo que me outorga silencio,
escamas, arruínas, borralla, meus ronseles.
Quíxenvos fuxidío, oh amigas de antonte,
meu espantoso espello neste solpor que vence.

En Con pólvora e magnolias

Luz Pozo Garza: Os teus paxaros choven miudiño

                                     A Eduardo

Os teus paxaros choven miudiño
sobor das miñas árbres, e tamén
sobor distes meus beizos que che cantan.
Eu fago conta de que son de terra,
ou son unha silveira no teu colo,
na tua beira de ár e peixes louros.
Recibindo o sabor da tua paisaxe,
húmidas aves, novas, do teu peito,
eiquí estóu, meu amor, eiquí me choves.

en O paxaro na boca (1952).

Luz Pozo Garza: Souben amar

Souben amar

Hai unha longa espera
igual a un rito. Ti chegabas na tarde.
Foron rúas escuras coma bosques de cedros
que non volven.
No fondal dos recordos pasaba o vento escuro.

Os labios que besaban.
Un mar azul e tépedo resumía crepúsculos
e esvaraba no tempo.
Os labios que besaban lenzos de amor na tarde.
A bris recolle o pranto e foxe.

Ti chegabas na tarde.
Prometías unha estación celeste para sentir as albas.
As aves lenemente descubrían espacios virxinais
e propagaban fráxiles caricias nun tempo luminoso
onde amar
onde amar se revela en formas de conciencia.

Despois chegou a noite.
Quedan atrás as sombras límpidas dunha existencia
dificilmente clausurada.
A forma inmaculada dun xardín interior onde se sobrevive.

Souben amar.
Souben amar pronunciando o teu nome.

en Códice Calixtino.

CABANILLAS: "Silenzo"

SILENZO

Cando o paxaro agáchase no niño,
o vento dorme, o río vai calado
e o esprito voa ó ceo, translevado,
en cobiza de luz e de aloumiño,

ergue o silenzo o cántico diviño:
¡A terra, o mar, o ámbito estrelado,
todo, señor, se move ó teu mandado,
que Ti es comenzo e fin, rumbo e camiño!

Voz sin soído, milagreira fala
que soio escoita o corazón que cala
abrasado en amor de enternidade,

é a espresión das aladas xerarquías
tecida en silandeiras melodías
ante o solio da Eterna Maxestade.

Álvaro Cunqueiro: "Díxenlle á rula: pase miña señora!"

Díxenlle á rula: Pase miña señora!
E foise polo medio e medio do outono
por entre as bidueiras, sobre o río.
O meu anxo da garda, coas azas sob o brazo dereito,
na man esquerda a calabaciña de auga,
ollando a rula irse, comentóu:
-Calquera día sen decatarte do que fas
dices: Pase miña señora!
e é a alma túa a quen despides como un ave
nunha mañán de primavera
ou nun serán de outono.


Álvaro Cunqueiro, Herba aquí ou de acolá, 1980

Cabanillas: "Ás miñas costas calada"

 Ás miñas costas calada,

chegas nas puntas dos pés,

e coas mans tápasme os ollos

preguntando: ¿quen son eu?

Pola música da vos

e as mans que tanto biquei,

polo cheiro a rosas frescas

que te envolve, seino ben;

sei que está detrás de min

o adorado corpo teu,

mais non abonda sabelo

pra poderche responder.

as tempestás que te axitan,

o misterio que ti es,

o que gardas alá dentro...

¡nin o soupen nin o sei!

Cabanillas, en No desterro