Cabanillas: "Lume no pazo"

Prendeu lume no pazo.
A roxa labarada
alumea a campía.

Atronan as campanas
o val.

Quentan o aire

espesas bafaradas de fume.

Corre a xente

Berrando, atolondrada. Ó arde-lo cume, as tellas enroxecen e estalan. Caien, cruxindo, as vigas, e o lume ás catro bandas envolve a torre.

Muxen

de medo os bois nas coadras.    A xente rube ó adro pra ver onde é a disgracia e ó mirar cara ó pazo detense amontoada. Érguense as mans ó ceo, e sanguiñenta, tráxica, refréxase nos ollos a roxa labarada.    E un velliño, moi vello, de guedelliñas brancas, que vive de milagre, xantando cando xanta, vestido de farrapos e durmindo onde cadra, —todo por mor dun preito de rendas atrasadas, no que os donos do pazo deixárono sin nada—, ollando cara ó lume, rise, barulla e fala ¡de ir busca-lo gaiteiro para que toque a gaita! Ramón Cabanillas en Vento mareiro

Cabanillas: "Acción Gallega. Himno"

¡Irmáns! ¡Irmáns gallegos!
¡Dende ortegal ó Miño
a folla do fouciño
fagamos rebrilar!

Que vexa a vila podre,
coveira da canalla,
á Aldea que traballa
disposta pra loitar.

          Antes de ser escravos,
          ¡Irmáns, irmáns gallegos!
          que corra a sangre a regos
          dende a montana ó mar.

¡Ergámonos sin medo!
¡Que o lume da toxeira
envolva na fogueira
o pazo siñorial!

Xa o fato de caciques,
ladróns e herexes, fuxe
ó redentor empuxe
da alma rexional.

          Antes de ser escravos
          ¡irmáns, irmáns gallegos!
          que corra a sangre a regos
          dende a montana ó val.

Ramón Cabanillas en Vento mareiro

Cabanillas: "Paz"

 







É a man da paz a santa man que enxoita
bágoas do dor en sangue da ferida,
reconforto da alma esmorecida
polos estragos da mundana loita.

É a man da paz a santa man recoita
que acolle a ovella no breñal perdida
e pondo os lobos irtos en fuxida
verte a mel do consolo encol da coita.

Trouxo, ó baixar do ceo, unha roseira
da que fixo ó silenzo xardineiro
coa soedade por guión e freira.

E a chantou, con acerto milagreiro,
na terra máis doada e criandeira:
o recatado craustro do mosteiro.

Ramón Cabanillas en Samos

Cabanillas: "Camiño adiante"

Camiño adiante, triste sin congoxa,
a frente erguida, o paso ventureiro,
ó lombo un pau e nel cangada a roupa
envolveita nun pano, o pensamento
na chouza en que viveu seus anos mozos,
o amor á terra en que naceu no peito,
unha visión de brétema nos ollos
e unha copra nostálxica nos beizos,
camiño adiante... adiante... ¡sempre adiante!
alónxase da aldea o bo labrego. 

 Creente nas virtudes da súa raza,
valente no sufrir, forte, sereo
coa homilde maxestá daqueles reises
relixiosos, pastores e guerreiros,
que adouraban a Dios nas altas cumes

da noite no misterio,

tiñan por pazo unha cativa chouza e o trono ó pé dun vello castiñeiro; canso de sementar en terra escrava

de vergoñosos feudos;

agrilloado por ladróns caciques, amos sin lei e sin honor; famento do día da xusticia que alumee

a libertá dos servos,                  do día en que o fouciño                  mangado no fungueiro,

sin piedá, sin perdón, a lume e sangue,

dende os castros suevos

ás covas en que os lobos se entobaron baixe en nome de Dios e do Dereito; buscando a redención... camiño adiante, alónxase da aldea o bo labrego. ¡Abride paso ó loitador! Da mina no temeroso e abafante seo, sudando a fío baixo o sol ardente, batido pola neve e polo vento na montana, mollado na lameira, entre as areas roxas do deserto, sobre as ágoas do mar, no bosque virxe… traballará pra redimir seus eidos crebando sobre as testas dos tiranos as cadeas que o teñen prisioneiro. E trunfará na loita que en si leva as forzas que han de darlle o vencemento: ¡fe cega no porvir, o nobre e santo amor á terra en que naceu no peito, unha visión de brétema nos ollos e unha copra nostálxica nos beizos!  Ramón Cabanillas en No desterro

Cabanillas: ¡En pé!

   ¡Irmáns! En pé, sereos,
     a limpa frente erguida,
     envoltos na brancura
     da luz que cai de riba,
     o corazón aberto
     a toda verba amiga,
     e nunha man a fouce
     e noutra man a oliva,

arredor da bandeira azul e branca, arredor da bandeira da Galicia,

¡cantémo-lo dereito      a libre, nova vida!     Validos de treidores      a noite da Frouseira      a patria escravizaron      uns reises de Castela.      Comestas polo tempo,      xa afloxan as cadeas…      ¡irmáns asoballados      de xentes estranxeiras, ergámo-la bandeira azul e branca! ¡E ó pé da enseña da nazón galega     cantémo-lo dereito     a libertar a Terra!     ¡Irmáns no amor á Suevia      de lexendaria historia,      ¡en pé! ¡en pé, dispostos      a non morrer sin loita!      ¡O día do Medulio      con sangue quente e roxa      mercámo-lo dereito      a libre, honrada chouza! ¡Xa está ó vento a bandeira azul e branca! A oliva nunha man, a fouce noutra,     berremos alto e forte:     "¡A nosa Terra é nosa!" Ramón Cabanillas en Da terra asoballada

Cabanillas: "¡Pondal!

Na morte do poeta

   Dou o queixume derradeiro o inxente
bardo doutras edás, forte e varudo
cantor dun pobo lexendario e rudo
asoballado de estranxeira xente.

   Dos guerreiros de Suevia posto ó frente,
ós pés a lanza e o batido escudo,
agárdao Breogán, doído e mudo,
antre os pinos da costa verdecente.

   Mentres... da praia ó castro solitario
vai do vento costeiro no bruído,
como un puñal, este ferinte berro:

   ¡Morreu Pondal, o vello lexionario!
¡Caieu en terra o pino máis brandido!
¡Crebouse a lira celta de ouro e ferro!

Ramón Cabanillas en Da terra asoballada

 

Cabanillas: "Na taberna"

 











Os mozos mariñeiros da fiada
lémbranse rindo alleos de coidados;
cheira a aceite e pemento requeimados
rustrido de xurés en caldeirada.

Conta o patrón nun corro a treboada
do ano setenta, –historia de afogados–;
e empuxándose, inando, entran mollados
os homes dunha "lancha de enviada".

Pasa de man en man a xerra roiba
de albariño, e namentres cai a choiva
o vento fai tembrar a casa enteira,

detrás do mostrador clarexa o ceo
nas trenzas de ouro, no mirar sereo,
na surrisa de luz da taberneira.

Ramón Cabanillas en No desterro (1912)

Antonio Noriega Varela: "Unha breve pucharquiña"

É unha breve pucharquiña
sobre un enorme penedo.

Sin fatuidade urbana,
míranse naquel espello
as floriñas dun carpazo,
a ramaxe dun esvedro,
linda pastora de Anaigo,
i as estreliñas do ceio.

É unha breve pucharquiña
sobre un enorme penedo.

A. Noriega Varela en Do ermo

Antonio Noriega Varela: "Toda humilde beleza"

 

Vago xirón de brétema, atavío
soberbio de irta xesta, reidora,
fulgurante doíña de rocío
(pazo do sol e lágrima da aurora).

Raiola de lunar que bica o río,
flor mareliña que entre espiñas chora,
ou das redes de araña un tenue fío,
toda humilde beleza me namora.

É un vermiño de luz o amigo caro
do meu nume saudoso... Antes reparo
na nudez adorable dunha estrela

que nas rosas dos vales, que sorríen,
que nos mantos dos pinos que se engríen
que nas blondas do mar, que se rebela.

A. Noriega Varela, en Do ermo.

Antonio Noriega Varela: "Laberquiña..."

Laberquiña, que te axotas
das degaradas gueivotas
oíndo o salvaxe berro,
musa, que a mariña extrañas,
olla as azules montañas
¡desde as plaias do desterro!

Esquence o mar, lembra o gado
miudo, i o regalado
vivir, ¡as tumbadas festas!,
i as cantigas dos pastores,
que fan grinalda coas frores
amareliñas das xestas.

A. Noriega Varela, en Do ermo