1 dic 2020

Bernardino Graña: "Vietnam 1972"

 Cando enfrontados ventos,
cando o ceremonial do caos e asembleas,
cando os grandes negocios, guerra en Asia,
palabras e palabras: París, baile,
cando caen as bombas pola selva
contra o paxaro azul que lembra o ceo,
contra da fe e da casa e da xustiza,
erguéndome pra alá destas murallas
-era cristiá, mil novecentos
setenta e dous, xa primavera,
pero primeiro en tendas, en "percales"-,
sinto o cachón do sangue coma un "geyser"
na indiferencia, nas noticias falsas,
namentres Nixon, Kissinger, Van Thieu
fan sorrintes sermóns, falan e falan,
e en París segue a farsa.

Eu resisto na selva de palabras,
de rañaceos, de fumes, de milleiros
de coches, ruídos, tráficos, papeis,
resisto as mil promesas, as noticias
monótonas, iguais, as esperanzas,
avances, retrocesos, tantalismo,
escenas de matanzas en Quang-Tri,
e, coma voz clamante no deserto,
síntome canso de Vietnam, dos nenos,
mulleres, vellos... mortos, mentres Nixon fala...

E se o sol e a lúa e tanta estrela,
Vietnam, A China, o Polo, o Universo
non son de USA ou Rusia ou dos marcianos,
atrevereime a estar inda en guerrilla
neste noxo de vida, entre as mentiras,
e xurarei que sinto dor e xiria
cando todos me afunden nunha noite,
cando millóns de astáticos
non nos contruban soño e dividendos
se están sen paz, sen pan e sen palabra. 

Bernardino Graá en Non vexo Vigo nin Cangas (1975)

Uxío Novoneyra: Vietnam canto

 "Vietnam canto"
 
CUMES CUMES CUMES COM'ESTES ENCHEN
UNHA VEZ POR CADA MORTE

VIETNAMMMMMMMMMM
VIETNAMMMMMMVIETNAMMMMMMMMMM
VIETNAMMMMMMMMMM
 
metan na casa a verba na cociña na mesa        na cama xa está
e calar calarcalaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaarrr
hastr'o berro que te acusa USAUSAUSAUSAUSAUSAUSA
 
un morte
dous mortos
tres / trinta mortos
trescentos / tres mil mortos
OFENSIVA DO TEIT 22000 / 100000 MORTOS
tódalas os se volven ceros 00000000000000000000
baixo de cada un 10 / 100 / 1000 / 10000 mortos á máquina
difuntiños que a noite acolle entre cañas baixo o torbón 
do monzón
na lua do TEIT
 
dá vergonza vivir
dá vergonza estar vivo e ver a PRIMAVERA
 
cándo remata un pobo?
    un pobo nace sempre
non remata nuncanuncanuncanuncanuncanuncanunca 
 
seino por vós
pobo como o meu
GALICIA pequeniña
sola cousa de todos
 
todos mortos
todos mortos
todos mortos
todos mortos
todos mortos
todos mortos
todos mortos
todos mortos
todos mortos
todos mortos
todos mortos
todos mortos
todos mortos
mortos caindo polos teletipos
lúas de LI PO afondadas pra que a lus seña de A de 
LIBERTÁAAAAAAAAAAAAAAAAAA
 
ouh cánto teño de vós pequeno que son de esta paz morta
 
noitenoite
partir esta n /o / i / t / e en anacos
que en cada un só quepia un home
en
 
entran nas cidades do SUL ESTE        lonxe
e xa todas son a aldeiña dó lado
HUE SAIGON DANANG
con irmaos e parentes meus
galegos de a diario
mais que nono esqueceron como nolo esquecemos
tanto que ás veces perto chaman home
ollamos por quén.
 
non son eu tamén que eiquí quedo
que estou matando eilí
luxando GALICIA como luxan
KANSAS NEW JERSEY CALIFORNIA COLORADO IOWA
nomes tan limpios?
 
perdón por esta paz
PAZ en carteles xunto a COCACOLA
PAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZ 
pra tapar tanto tanto
muro
 
valeiránnolos nomes
mais inda
indainda pobo
podo decir o teu con forza
inda se pode decir o teu nome dos que alá cain
podemos
 
deles temos de novo nome:
home pobo
/ MARÍA MARIÑO    dinamiteira da FALA / 
home- pobo
home- pobo

aquíl por siglos foi un pobo como é o meu
o meu por anos foi un pobo como é aquíl

IRMANDIÑOS DE GALICIA VIETCONG

entre miña nai     ANA amor    iles
entre iles    amor    ANA    ti
tres estudiantes en LUGO    sin os nomes
en VIGO    MÉNDEZ FERRÍN    co'il
e vós     MARÍA MARIÑO        CHÉ bágoas 1967

non
eu sei que cantar non é igoal
perdón tamén por iste tempo cas palabras
anque sinceiras tein tarde polos lados
e puntos suspensivos calcados do refrigerador dun cañón.

Uxío Novoneyra (1967)

 

Aquí deixo o poema Vietnam canto, de Uxío Novoneyra, recitado.

https://youtu.be/cGBHtVirQyQ

Celso Emilio Ferreiro: "Estou entre vós"

 Estou entre vós

e de vós falo, homes.

Non me importan

as derradeiras modas

nin os modos snob

dos poetisos

que proclaman o estrume por divisa.


Eu canto dende dentro do meu pobo.

Tido,

metido,

prometido,

comprometido

cos homes, meus irmáus,

meus camaradas de loita

pola libertá.


Celso Emilio Ferreiro en Viaxe ao país dos ananos (1968)

Arcadio López Casanova: "Ollas a terra sen ollas pois nada"

 Ollas a terra sen ollar pois nada

tes, corazón, e nada tes: calados

bater do mar, bater, son desterrado,

vouga vaga de noite desvelada.

 

Xabre de soño sen soñar, soñada,

vida, rendida vida, xerfa, atado

corazón, nada tes, e nada, arado

corazón, nada tes, Morte anainada.

 

Morte anainada, corazón dos días,

ti qué querías, corazón, querías

amar, vivir, vivir, e non tes Terra

 

onde axionllar siquer teu aturdimento,

onde cavar a voz do desalento

teu, ora que a alta Noite te desterra.

 

Arcadio López Casanova: Mesteres (1976)

Celso Emilio Ferreiro: Deitado frente ao mar

 Lingoa proletaria do meu pobo

eu fáloa porque sí, porque me gosta,

porque me peta e quero e dame a gaña

porque me sai de dentro, alá do fondo

dunha tristura aceda que me abrangue

ao ver tantos patufos desleigados,

pequenos mequetrefes sin raíces

que ao pór a garabata xa non saben

afirmarse no amor dos devanceiros,

falar a fala nai,

a fala dos abós que temos mortos,

e ser, co rostro erguido,

mariñeiros, labregos do lingoaxe,

remo i arado, proa e rella sempre.


Eu fáloa porque sí, porque me gosta

e quero estar cos meus, coa xente miña,

perto dos homes bos que sofren longo

unha historia contada noutra lingua.


Non falo pra os soberbios,

non falo pra os ruís e poderosos,

non falo pra os finchados,

non falo pra os estúpidos,

non falo pra  os valeiros,

que falo pra os que agoantan rexamente

mentiras e inxusticias de cotío;

pra os que súan e choran

un pranto cotidián de volvoretas,

de lume e vento sobre os ollos núos.

Eu non podo arredar as miñas verbas

de tódolos que sofren neste mundo.


E ti vives no mundo, terra miña,

berce da miña estirpe,

Galicia, doce mágoa das Españas,

deitada rente ao mar, ise camiño...


Celso Emilio Ferreiro en Longa noite de pedra (1962)

Podes consultar aquí o comentario do poema.

Xosé Mª Díaz Castro: "Penélope"

 Un paso adiante i outro atrás, Galiza

i a tea dos teus sonos non se move.

a espranza nos teus ollos es esperguiza.

Aran os bois e chove.


Un bruar de navíos moi lonxanos

che estrella o sono mol como unha uva.

Pro ti envólveste en sabas de mil ano,

i en sonos volves a escoitar a chuvia.


Traguerán os camiños algún día

a xente que levaron. Deus é o mesmo.

Suco vai, suco vén, Xesús María!,

e toda cousa ha de pagar seu desmo.


Desorballando os prados coma sono,

o tempo vai de Parga a Pastoriza.

Vaise enterrando suco a suco, o Outono.

Un paso adiante i outro atrás, Galiza!


Xosé Mª Díaz Castro en Nimbos

Méndez Ferrín: Reclamo a libertade pró meu pobo

 No vento de mazán que se desfraga

nos cons e pedregullo solar

de cabo de Home e Punta do Cabalo de Fora

    reclamo a libertade pró meu pobo.


No meniño que dorme

no edredón dos teus ollos

    reclamo a libertade pró meu pobo.


Nas vellas mans agrarias,

nas loias amorosas dos estíos

    reclamo a libertade pró meu pobo.


Nos bicos acedísimos e tenros

dos meus fillos inmensos

    reclamo a libertade pró meu pobo.


Nos sangues artesáns que teño ardendo

en cada dedo meu;

nos finos labradores que aparecen agora no papel

levando chapeos pardos, panos de seda e zocas remontadas

    reclamo a libertade pró meu pobo.


Nos crepúsculos de anís

nos que se erixe a familia naval de Manoel Antonio

e pon, de arca e couso, pequeniños

lumes azuis e brancos de San Telmo

    reclamo a libertade pró meu pobo.

 

Na anguria de arandela que te cerca,

nos marcos, portas, fechos, nos durísimos e sen luz

arames, non me torzo e 

    reclamo a libertade pró meu pobo.

 

 Nos tépedos infernos da túa boca, ferida

de comunión ao sol e ao viño máis adentro,

diapasón de verdade de pantrigo e

cumio do cabazo e da alborada boa

    reclamo a libertade pró meu pobo.


Na cizaña, composición, feitura, debuxo ruín

de cada cerimonia de convenio colectivo

cegando o noso fogo metalúrxico

    reclamo a libertade pró meu pobo.


Nunha nena de seis anos que naceu en Basilea e

cantou pra min a Internacional en idioma galego e non

puiden rete-lo pranto e foi en mil novecentos

setenta e catro, e por ela

    reclamo a libertade pró meu pobo.


Nas muradellas de couselo e da violeta,

nas fonduras da carriza e dos fentos,

nos castro, calzadas e viviros

(pedra do alén) pra sempre abandoados

    reclamo a libertade pró meu pobo.


Nos camiños fechados, nos abertos,

nos que levan ás casas dos homes nosos de cada día,

nos transportes de ferrocarril,

nos irmáns que gobernan as máquinas do mar

e os cameóns na alta noite,

    reclamo a libertade pró meu pobo.

 

 Na fogueira de Londonderry, en cada palabra

en cada palabra do noso tío Ho Chi Minh, coma un ouriol

enchendo a tarde de lus nacionalista e líquidos

    reclamo a libertade pró meu pobo.

 

Na sindical reconstrucción diaria

de cada cousa rompida e volta a endereitar,

na unión mínima dos homes darredor dun problema sórdido,

en cada petición en grupo,

en cada contubernio de mans dadas,

    reclamo a libertade pró meu pobo.

 

 Na casa dos meus avós arrecendente

a sí propia, singular no mundo;

nos cabalos da serra e nos mineiros

de Lousame aquil vinte de Santiago,

    reclamo a libertade pró meu pobo.


No estremecido urro das marés en guerra,

no arruallo do amor e na rapaza

perdida sen que fora nunca nosa

    reclamo a libertade pró meu pobo.


No comer e no beberen

torno á ola da camaradaxe,

no sagro segredo en torno á pérola de lus clandestina,

no medo e na teimosa retesía en torno ao adverso

    reclamo a libertade pró meu pobo.


Nos loitadores de xofre e lume acedo,

nos difuntos endexamais vencidos,

nos que virán en son aínda lene bris e vos de melro

e portarán o ferro e darán a morte crara

    reclamo a libertade pró meu pobo.


Nos ríos, nas folgas, nas romaxes,

nas protestas nos muros, nos escritos,

nas gaitas, nas areas de Espasante acaso

    reclamo a libertade pró meu pobo.


Nos emigrados, nos perdidos, nos presos, nos esplotados,

nos que contemplan o devalar das augas

sen fin, nos que confían no meu partido (tuba de despertar

ou camiño que nunca se desanda),

nos que combaten e han de se-lo lóstrego

achaiador, neles poño a miña língoa e descanso os meus ollos

    e reclamo a libertade pró meu pobo.

    e reclamo a libertade pró meu pobo.

 

Méndez Ferrín en Con pólvora e magnolias (1976)

Uxío Novoneyra: Cousos do lobo!

 ¡Cousos do lobo!
¡Caborcos do xabarín!
¡Eidos solos
onde ninguén foi nin ha d'ir!
¡O lobo! ¡Os ollos do lombo do lobo!
Baixa o lobo polo ollo do bosco
movendo nas flairas do teixos
ruxindo na folla dos carreiros
en busca da vagoada máis sola e máis medosa...
rastrexa,
párase e venta
finca a pouca e ergue a testa e oula
ca noite na boca...
 
Os eidos. Libro do Courel (1955)

29 nov 2020

Luís Pimentel: Cunetas


 

 

Cunetas

¡Outra vez, outra vez o terror!
Un dia e outro dia,
Sen campás, sen protesta.
Galicia ametrallada nas cunetas
dos seus camiños.
Chéganos outro berro.
Señor ¿que fixemos?
-Non fales en voz alta-
¿Ata cando durará este gran enterro?
-Non chores que poden escoitarte.
Hoxe non choran mais que os que aman a Galicia-
¡Os milleiros de horas, de séculos,
que fixeron falta
para facer un home!
Teñen que encher ainda
as cunetas
con sangue de mestres e de obreiros
Lama, sangue e bágoas nos sulcos
son semente.

Docemente chove.
Enviso, arrodeame unha eterna noite.
Xa non terei palabras pra os meus versos.

Desvelado, pola mañá cedo
Baixo por un camiño.
Nos pazos onde se trama o crime
Ondean bandeiras pingando anilina.
Hai un aire de pombas mortas.
Tremo outra vez de medo.
Señor, isto é o home.
Todas as portas están pechadas.
Con ninguen podes trocar teu sorriso.
Nos arrabais
bandeiras batidas e esfarrapadas.
Deixa atrás a vila.
Ti sabes que todos os dias
hai un home morto na cuneta
que ninguén coñece ainda
Unha muller sobre o cadaver do seu home
Chora.
Chove.
¡Negra sombra, negra sombra!
Eu ben sei que hai un misterio na nosa terra,
Mais alá da neboa,
Mais alá do mar,
Mais alá da chuvia,
Mais alá do bosque.

en Outros poemas.

 

27 oct 2020

CABANILLAS: "Camiño longo"

 

Camiño, camiño longo,
camiño da miña vida,
escuro e triste de noite,
triste e escuro de día...
    ¡camiño longo
    da miña vida !
 
Vereda, vereda torta
en duras laxes aberta,
arrodeada de toxos,
crebada polas lameiras...
    ¡vereda torta, 
    ti onde me levas!
 
Camiño, camiño longo.
A choiva, a neve e as silvas 
enchéronme de friaxe,
cubríronme de feridas...
    ¡camiño longo 
    da miña vida !
 
Vereda, vereda fonda
de fontes tristes, sen auga;
sen carballos que dean sombra,
nin chouzas que dean pousada..
    ¡vereda fonda, 
    ti cando acabas!
Ramón Cabanillas: Vento mareiro

Rosalía de Castro "Díxome nantronte ó Cura"

   Dixome nantronte ó Cura
Qu' é pecado...
Mais aquel de tal fondura
Como ó facer desbotado.

   Dalle que dalle ó argadelo,
Noite e día,
E pensa e pensa n' aquelo,
Porfía que te porfía...

   Sempre malla que te malla,
Enchendo á cunca,
Porque ó que ó diancre traballa
Din que acaba tarde ou nunca.

   Canto máis digo: ¡arrenegado!
¡Demo fora!
Mais ó demo endemoncrado,
M' atenta dempois y agora.

   Mais ansias teño, mais sinto,
¡Rematada!,
Que non me queira Jacinto,
Nin solteira, nin casada.

   Porque d' este ou d' outro modo,
A verdá digo,
Quixera atentalo e todo,
Como m' atenta ó enemigo.

   Que é pecado... miña almiña!
Mais que sea;
¿Cal non vay, s' é rapaciña,
Buscando ó que ben desea?

   Nin podo atopar feitura
Nin asento,
Que me está dando amargura,
Sempre este mal pensamento.

   Din que parês lagarteiro
Desprumado,
S' é verdad, ¡meu lagarteiro
Tén-m' o coraçon prendado!

   Cara de pote fendido,
Ten d' alcume;
Mellor que descolorido
Queró o tostado do lume.

   S' elas calente miraran,
Meu amore,
Nin toliña me chamaran,
Nin ti me fixeras dore.

   Vino unha mañán d' orballo,
 mañecida,
Durmindo ô pé d' un carballo,
Enriba d' a erba mollida.

   Arrimeime paseniño
A súa veira,
E sospiraba mainiño
Como brisa mareeira.

   E tiña á boca antr' aberta,
Com' un neno,
Que mirand' ó ceu desperta
Deitadiño antr' ó centeno.

   I as guedellas enrisadas
lle caian,
Cal ovellas en manadas,
Sobre as froliñas qu' abrían.

   ¡Meu Dios! ¡quen froliña fora
Das d' aquelas...
Quen as erbas qu' en tal hora,
O tiñan pretiño d' elas!

   ¡Quen xiada, quen orballo,
Qu' ó mollou!
¡Quen aquel mesmo carballo
Que c' as pónlas ó abrigou!

   Mentras qu' asi ó contempraba
Rebuleu,
E pensei que m' afogaba,
O corazonciño meu.

   Bate que bate, batia
Sin parar,
Mais eu tembrando decía,
Agora ll' e hei de falar.

   E volveu á rebulir
Moi paseniño,
¡Ai!, e votei á fuxir,
Lixeira pó-lo camiño.

   Dempois, chora que te chora
Avergonzada,
Dixen:—S' el non me namora,
Non lle direi nunca nada.

   E non me namora, non
¡Maldizoado!
Mentras ó meu corazón
Quérelle anque sea pecado.

   E vai tras d' outras mociñas,
Tan contento,
Y eu, con unhas cadiñas
Prendíno ô meu pensamento.

   E que queira, que non queira,
Está comigo,
Y á postre, y á derradeira,
Con él m' atenta ó enemigo.

   ¡Sempre malla que te malla
Enchendo á cunca!
Y é qu' é qu' ó demo traballa,
Acabará tarde ou nunca.

   Por eso, an qu' ó Cura dixo
Qu' é pecado,
Mal que tanto mal me fixo,
Nunca ó darei desbotado.
 

Cantares Gallegos (Este poema non aparece na primeira edición, de 1863).